‘ข้าวแช่’ อาหารคลายร้อนระดับชาววังเพื่อสุขภาพ
เมื่อถึงหน้าร้อน หลายคนมักโหยหาอาหารหรือเครื่องดื่มที่สามารถดับอุณหภูมิสูงจัดในร่างกาย เพื่อตัวเองรู้สึกสดชื่น พร้อมทำกิจกรรมต่างๆ ท่ามกลางสภาพอากาศที่เต็มไปด้วยไอร้อนจากพระอาทิตย์และสิ่งรอบข้าง สำหรับประเทศไทยที่ขึ้นชื่อเรื่องของอากาศร้อนจัด ก็คงไม่พลาดเมนูอาหารสุดพิเศษที่หาทานได้บ่อยในฤดูร้อนอย่างแน่นอน! โดยอาหารที่ว่าเมนูที่สามารถหาทานได้ง่าย และราคาไม่แพง แม้ว่าจะเคยเป็นอาหารชาววังมาก่อน ซึ่งชื่อของเมนูนี้ก็คือ ‘ข้าวแช่’ นั่นเอง!
(ขอขอบคุณภาพ : ข้าวแช่บ้านพระนาง)
ความเป็นมาของข้าวแช่
แต่เดิมแล้ว ข้าวแช่เป็นอาหารพื้นบ้านของชาวมอญ (ชนกลุ่มน้อยกลุ่มหนึ่งที่เคยอาศัยในพม่า) เป็นเมนูที่ชาวมอญนิยมทำเพื่อเป็นการบวงสรวงเทวดา และถวายพระสงฆ์ รวมไปถึงญาติผู้ใหญ่ที่เคารพ ในช่วงเทศกาลสงกรานต์ เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและผู้อื่น
ในสมัยรัชกาลที่ 4 และ 5 มีการบันทึกว่าข้าวแช่ ถือว่าเป็นอาหารของชนชั้นสูง หรือหาทานกันได้แค่ในรั้ววังเท่านั้น โดยจะเรียกว่า ‘ข้าวเสวย’ หรือ ‘ข้าวแช่เสวย’ หมายถึงข้าวแช่ที่ปรุงขึ้นเพื่อให้พระมหากษัตริย์เสวย ซึ่งชาวบ้านธรรมดาไม่มีโอกาสที่จะได้ทานอาหารชนิดนี้กัน จนกระทั่ง มีการเผยแพร่วัฒนธรรมการทานข้าวแช่ให้คนพื้นบ้านได้รู้จัก และมีการพัฒนาต่อมาเรื่อยๆ จนเป็นที่รู้จักกันแพร่หลายและหาทานได้ง่ายในหมู่ชาวบ้าน
ข้าวแช่มีอะไรบ้าง
วัตถุดิบหลักของการทำข้าวแช่ คงไม่พ้น ‘ข้าวสวย’แน่นอน นิยมใช้ข้าวสารอย่างดี เพราะเวลาที่อยู่ในน้ำจะลอยเป็นเม็ด มีความสวยงาม จากนั้นเป็น ‘น้ำต้มสุก’ หรือ ‘น้ำฝน’เพื่อความสดชื่น โดยในสมัยก่อน คนโบราณจะนิยมใช้น้ำฝนเอามาทำข้าวแช่ เพราะจะมีความเย็นอยู่ในตัว หรืออาจจะใส่ ‘พิมเสน’ เข้าไปเพื่อให้น้ำมีความเย็นขึ้นมา เนื่องจากสมัยก่อนยังไม่มีน้ำแข็ง และสองอย่างสุดท้ายคงหนีไม่พ้น ‘ดอกมะลิ’ และ ‘เทียนอบ’ เพื่อให้ข้าวแช่มีกลิ่นหอมชวนทานมากยิ่งขึ้น
(ขอขอบคุณภาพ : joinalifethailand.com)
ในเมื่อมีข้าวแช่แล้ว ก็ต้องมี ‘เครื่องเคียง’ ในการทานด้วย! โดยจะมีหลักๆ ดังนี้
- ลูกกะปิ คือ เอาปลาช่อนย่าง, กระชาย, ตะไคร้, หัวหอม, กะปิ และหัวกะทิ นำมาปั้นเป็นลูกกลมๆ ขนาดพอดีคำ ชุบไข่และแป้งสาลีทอดในกะทะจนสีเหลืองทอง ซึ่งลูกกะปินับว่าเป็นตัวชูรสในข้าแช่ได้อย่างดี
- หอมแดงยัดไส้ คือเอาหัวหอมมาคว้านเนิ้อออก ยัดไส้เข้าไป แล้วนำไปชุบไข่และแป้งก่อนนำไปทอด
- พริกหยวกสอดไส้
- หมูฝอย หรือ เนื้อฝอย
- ไชโป๊ผัดไข่
- ผักสดๆเช่น แตงกวา, ต้นหอม, มันแกว, พริกชี้ฟ้า และมะม่วงดิบ เป็นต้น
(ลูกกะปิ)
(ขอขอบคุณภาพ : joinalifethailand.com)
วิธีทานข้าวแช่
เนื่องจากเป็นอาหารที่เคยอยู่ในรั้ววัง เลยต้องมีวิธีการทานที่ละเมียดละไมเล็กน้อย คือ ทานเครื่องเคียงก่อนแล้วค่อยตักข้าวแช่ตาม โดย ‘ห้าม’ เอาเครื่องเคียงลงในข้าวแช่เด็ดขาด เพราะจะทำให้สีของน้ำไม่สวย และกลบกลิ่นของดอกมะลิหรือควันเทียนได้ โดยส่วนมากจะนิยมทานลูกกะปิก่อนเพราะมีรสสัมผัสที่จัดจ้านที่สุด
เปิดวาร์ปร้านข้าวแช่ในกรุงเทพฯ
(ขอบคุณภาพ : wongnai.com)
- JIM THOMPSON RESTAURANT AND WINE BAR Rama 1
พิกัด : 8, ซอยเกษมสันต์ 2, วังใหม่, กรุงเทพมหานคร, 10330, ประเทศไทย กรุงเทพมหานคร อยู่ภายในพิพิธภัณฑ์บ้านจิม ทอมป์สัน
เบอร์โทร : 02-612-3601
เวลาเปิดบริการ ทุกวัน : 10:00 – 17:00 18:00 – 23:00
(ขอบคุณภาพ : wongnai.com)
- Miss Siam (โรงแรม Hua Chang Heritage)
พิกัด : ชั้น 1 โรงแรม Hua Chang Heritage ถ. พญาไท ปทุมวัน
เบอร์โทร : 02-217-0777
เวลาเปิดบริการ : ทุกวัน 11.30-22.30 น. แต่เมนูข้าวแช่ให้บริการเวลา 11.30-14.30 น.
(ขอบคุณภาพ : siam2nite.com)
- หลายรส ทองหล่อ
พิกัด : 120/4 ซอย สุขุมวิท49 (กลาง) วัฒนา กทม. ตรงข้ามโรงพยาบาลสมิติเวช คลองตันเหนือ , วัฒนา , กรุงเทพมหานคร
เบอร์โทร : 02-391-3193
เวลาเปิดบริการ : จันทร์ : 10.00-15.00 น. อังคาร-อาทิตย์ : 10.00-21.30 น.
(ขอบคุณภาพ : siam2nite.com)
- ข้าวแช่แม่ศิริ
พิกัด : ซอยไกรสีห์ ตรอกไกรสีร์ ถนนพระอาทิตย์ ตลาดยอด พระนคร กรุงเทพมหานคร
เบอร์โทร : 081-448-9924
เวลาเปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่ 11.00-16.00 น.
- ข้าวแช่เพชรบุรี ตลาดนางเลิ้ง
พิกัด : ถนน นครสวรรค์ ในตลาดนางเลิ้งวัดโสมนัส ป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร เบอร์โทร : 064–224-4944
เวลาเปิดบริการ : ทุกวัน : 07:00 – 17:00
ขอบคุณภาพและข้อมูล : wongnai, siam2nite, meetthinks, joinalifethailand.com
เรื่องโดย : The Dawn
